Tentando dar resposta aos diversos sectores sociais e económicos relacionados co mundo do mar e a pesca en Galicia, o Grupo de Oceanografía do Instituto de Investigacións Mariñas (IIM-CSIC) leva décadas realizando un enorme traballo de recollida e identificación do microplancton. mostras (Figura 1).
Figura 1. Fotografías tomadas cun microscopio invertido de alta resolución. Nas diferentes imaxes aparecen recollidas distintas especies de microplancton mariño nas augas das rías galegas.
O estudo do plancto, debido ao seu pequeno tamaño, lévase a cabo mediante a observación de mostras de auga de mar con microscopios de alta resolución. A pesar da súa invisibilidade para o ollo humano, o papel que xogan nos nosos mares estas formas microscópicas é extraordinariamente relevante, producindo a metade do osíxeno que respiramos e representando a base fundamental da cadea alimentaria mariña.
Como resultado de anos de traballo e a análise de centos de mostras recollidas nas Rías galegas, é ben sabido que o microplancton aparece ligado a un fenómeno oceanográfico moi particular, o afloramento costeiro (Figura 2). Este fenómeno está intimamente ligado á chegada de ventos do norte ás costas de Galicia, que favorecen unha intensa circulación das augas preto da costa. Cando comezan a soprar os ventos do norte, a auga do interior das rías retrocede cara ao océano aberto, sendo substituída por augas oceánicas moi frías e ricas en nutrientes. Esta achega de nutrientes durante os meses máis brillantes do ano, primavera e verán, favorece a floración destes organismos microscópicos que constitúen a base da cadea alimentaria nas Rías, converténdoos nun dos ecosistemas mariños máis produtivos do mundo.
Figura 2. Representación do movemento das masas de auga durante o ascenso costeiro (@ CSIC).
Figura 3. Imaxe do mexillón Mytilus galloprovincialis que se cultiva nas Rías galegas.
Nas Rías galegas o produto estrela é o mexillón, un molusco bivalvo filtrante que se alimenta das partículas en suspensión presentes na columna de auga (Figura 3). A súa dieta está intimamente ligada ás floracións de microplancton, cuxa riqueza nutricional é a responsable de que o mexillón das rías galegas teña unha taxa de crecemento significativamente maior que noutras partes do mundo. O mexillón cultívase en bateas (Figura 4), estruturas flotantes de madeira das que penden cordas de 12 m de lonxitude. É nestas cordas, que poden acadar un total de 500 por tixola, onde se coloca a semente de mexillón, permanecendo unida a elas durante toda a súa fase de crecemento, que nas rías leva aproximadamente 12 meses ata alcanzar o seu tamaño comercial (8-12 cm).
Figura 4. Imaxe dunha batea na Ría de Vigo.
